Ciekawostki językowe

SPOSÓB

‘NA SZEKSPIRA’

W dzisiejszych czasach można się spokojnie założyć o swoje oszczędności na koncie, że ponad połowa populacji na świecie słyszała coś o Williamie Szekspirze. „Romeo i Julia” to wzór miłości prawdziwie romantycznej, a hamletowskie powiedzenie ‘to be or not to be’ według wielu osób odnosi się do każdej decyzji w ich życiu.

Szekspir wpływ miał nie tylko na literaturę. W owych czasach (a mowa tu o XVI wieku) czytanie było niezbyt powszechne, poezja pisana podbijała serca dam i lordów na dworach królewskich – natomiast rozrywką dla zwykłego zjadacza chleba w tak ogromnym mieście, jakim był Londyn, było uczestnictwo w przedstawieniach teatralnych. Jednak aby wystawić sztukę, najpierw należy ją napisać.

William Szekspir

poeta, artysta

twórca prawie 1700 słów i wyrażeń

Tu pojawia się William Szekspir, artysta znany i szanowany, nawet przez samą królową Elżbietę I (która słynęła ze swej miłości do sztuki i niezwykłej szczodrości dla osób parających się tworzeniem dzieł). Był to człowiek, który, pisząc sztuki i poezję, przypadkowo stworzył prawie 1700 słów i wyrażeń. Przeszły one do użytku w języku angielskim.

Gdy mówimy, że miłość jest ślepa (love is blind), posługujemy się słowami zadziwiająco nie pochodzącymi ze sztuki „Romeo i Julia”, a z „Kupca weneckiego”. Nocny Marek (czy raczej nocna sowa – night owl), udawać Greka (it’s all Greek to me) lub diabeł wcielony (the devil incarnate) również są frazami pochodzącymi ze sztuk Szekspira. Zarówno nie wszystko złoto, co się świeci (all that glitters is not gold), co czysta gra (fair play) i szukanie wiatru w polu (to go on a wild-goose chase), z czego ostatnie wyrażenie pochodzi z „Romea i Julii”, zostały przetłumaczone i wstawione do słownika języka polskiego.

Ale mowa do tej pory była tylko
o zwrotach językowych.

Co ze słowami?

Wyobraźmy sobie, że piszemy sztukę, w której pojawia się… zielony, łuskowaty potwór o podłużnej paszczy, przypominający przerośniętą jaszczurkę (lub skurczonego smoka bez skrzydeł). Jednak napotykamy problem, ponieważ nikt nigdy przed nami nie pofatygował się stworzeniem dla niego nazwy w naszym języku. Tak powstało słowo aligator (alligator) – wymyślone przez Szekspira i używane po dziś dzień.

Bez Williama nie byłoby też uzależnienia (addiction), obsceniczności (obscene), nawet doradcy modowego (fashionmonger), czy szczeniaka (puppy dog). Poza tym słówko plotkowanie (gossip), tak często idące w parze z płcią piękną, spisane zostało piórem mistrza z Londynu. Bycie jak kot (catlike), lub bycie nieczułym (coldhearted) i puszystym (plumpy) także wymyślił Szekspir. Jednak najbardziej charakterystycznymi tworami poety są te z identycznym przyrostkiem -less: niezliczony (countless), nieruchomy (motionless), nieustraszony (dauntless), nijaki (featureless) i bezcenny (priceless).

Kto by pomyślał, że podczas lektury klasycznych dramatów będziemy pochłaniać twory językowe największego ze światowych pisarzy, prawda?

Weronika Szczepaniak

Content Specialist & Translator – Trainee